Беларуская інтэлігенцыя не падобная да падземных, пра якіх пісаў Керуак, нягледзячы на тое, что і тыя, і гэтыя слухаюць самы сучасны джаз. Нашыя – не дзіўныя тыпы, якія размаўляюць пра розныя разумныя цікавосткі, не псіхі, да якіх цягнуцца тыя, хто хоча з’ехаць ад глузду або наадварот з’ехацца з ім. Не тыя, хто жыве недзе за мяжой “нармальнага” грамадства, але ўплывае на яго так, што гэтае грамадства пачынае сплываць. Яны не пярэстыя, а наадварот выглядаюць так, быццам бы з іх павыдзіралі амаль ўсё пер’е і пакінулі толькі адно пяро, пры гэтым не самае прыгожае. І калі падземныя ў такіх выпадках пачынаюць раўці, а з іх грудзей вылятае пакрыўджанай птушкай лямант, то нашыя ганарацца гэтым адзіным пяром, усім яго паказваюць.
Падземныя збіраліся ў нечых кватэрах, падвалах, брудных кафэшках, дзе ніколі не было добрай ежы, але заўсёды можна было знайсці “таго самага тыпа, якога мой сябра з заходняга узбярэжжа называў геніем новай філасофіі: кантаўскі будызм”. Яны маглі гадзінамі распавядаць пра свае неверагодныя выходніцтвы, маглі перакідвацца кароткімі фразамі, сэнс якіх быў зразумелы толькі ім, а маглі маўчаць, назіраць, плаваць у дыме. І неабавязкова пад музыку, бо музыка – гэта мастацтва, гэта свабода, яна павінна гучаць там, дзе ёй самой гэтага захочацца. А нашыя маюць толькі адзіны стан, калі збіраюцца разам: трындзяць пра ўсё, што прыйдзе ў галаву. І абавязкова пад музыку, разумную, незразумелую, нейкі сучасны джаз, які будзе гучаць акампанементам да размоў пра сяброў, бацькоў, дзяцей і “колькі гадоў мы не бачыліся, мабыць, сто? А ты зусім не змянілася, усё такая ж бадзёрая бабулька”. Джаз ім, на самой справе, цікавы толькі тады, калі ён гучыць разам з імі, там, дзе яны збіраюцца, бо ён тады акрэслівае іх высокаінтэлектуальную прастору і не дазваляе пратачыцца розным маладым шпіёнам, якія нявартыя падняць молат беларускай інтэлігентнасці. Стаяць яны пустыя, у пустых арт-прасторах, дамах культуры і іншых месцах, спецыяльна абсталяваных для таго, как прыняць інтэлігенцыю правільна: досыць багемна, але ўсё ж такі з налётам шыку.
Але калі да нашай інтэлігенцыі раптам завітае самы сапраўдны афра-амерыканскі джазмэн, то ён вельмі здзівіцца таму джазу, які слухаюць мясцовыя падземныя. Эксперыментальны, прэтэнцыёзны, падобны не да крыку свабоднага чалавека, а да сублімацыі людзей, якім хочацца пачасаць рукі аб музычныя інструменты. А галоўнае – як слухаюць! З адухоўленымі тварамі, поўнымі слёз вачыма! Натхняюцца, відаць, гэтай дзіўнай музыкай, дзе ўсё гучыць як адна сумная да рэзі ў вушах мантра.
Джазмэн пачуе гэта, падыйдзе да некага выпадковага чалавека, паглядзіць на яго сумна, з болем, быццам абвінавачваючы ў чымсьці, і скажа:
- Ведаеце, у маёй краіне ёсць людзі, якіх мы завем падземныя. Вы адначасова і вельмі падобныя, і вельмі розныя. Я не мог гэтага зразумець, але прынюхаўся і – вось яно! Падземныя пахнуць гарбатай, якую яны палілі, тысячай месцаў, дзе яны былі, сэксам і музыкай – бо гэта для іх свабода: цела і духу. А вы пахнеце з’едлівымі таннымі цыгарэтамі, дрэннай салодкай парфумай, дзе спірту больш за алею, гаспадарчым мылам нізкай якасці і старымі людзьмі. Разам з вамі мне навать дыхаць немагчыма. Але дзякуй вам: я нарэшце зразумеў, як пахне сапраўдная пустата.
